Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

                                                 Θέση της γυναίκας  

Η θέση της γυναίκας στην επτανησιακή κοινωνία ήταν καθορισμένη από την πατρική οικογένεια μέχρι το γάμο ,και μετά το γάμο, από τον άντρα και την οικογένεια του .Καλυτέρευε η θέση της στην περίπτωση που αποκτούσε παιδιά και ιδιαίτερα αν έδινε διάδοχο στην οικογένεια  του άντρα της που θα συνέχιζε το όνομα της οικογένειας .Εκτός όμως του ονόματος και της συνέχειας του θα αύξανε στην περιουσία της οικογένειας με την προίκα των κοριτσιών-νυφών που θα παντρευόταν με τα αρσενικά μέλη .Η γυναίκα ήταν υπεύθυνη για την ανατροφή των παιδιών ,για το νοικοκυριό ,για τις δουλειές του σπιτιού.

                              Θέση της αστής (εύπορης οικογένειας) γυναίκας  

Όπως φαίνεται και από την αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Μαρτινέγκου Μουτζάν ,η γυναίκα ήταν στη θέληση του πατέρα της υποταγμένη .Ούτε ο αδελφός της ,εφόσον ήταν στην ζωή ,ούτε κανείς άλλος  μπορούσε να την βοηθήσει .Ήταν ένας Pater Famiglias – πατέρας αφέντης .Όταν διαπίστωσε ότι τα συγγράμματα της αφορούσαν την κοσμική κλασσική παιδεία και όχι τη θρησκευτική , έδιωξε τον ιερωμένο δάσκαλο της και αποφάσισε την εξαφάνιση της .Την έκλεισε στο υπόγειο και της απαγόρευσε τη μόρφωση .Το ίδιο συνέβαινε και με τη ¨Στέλλα Βιολάντη. Όλοι ήταν εξαρτημένοι από τον πατέρα Βιολάντη .Ο έρωτας της νεαρής Στέλλας δεν είχε σημασία ,ο γάμος της ήταν επιλογή του πατέρα της .Να ληφθεί υπόψη ότι η μόρφωση ήταν θέλημα του πατέρα στις εύπορες οικογένειες και βέβαια όχι στα σχολεία της πόλης ,αλλά κατ’οίκον και συγκεκριμένη .

Βέβαια η γυναίκα στην αστική τάξη έπρεπε να ξέρει να γράφει και να διαβάζει καθώς επίσης και αριθμητική .Έτσι σε περίπτωση απουσίας των ανδρών για εμπορικά ταξίδια ,δουλειές στο εξωτερικό ,θα ήταν σε θέση οι γυναίκες να γράφουν και να διαβάζουν την αλληλογραφία για να μη διαρρέουν τα οικογενειακά μυστικά .Η αριθμητική θα εξασφάλιζε τον έλεγχο των εσόδων-εξόδων σε περίπτωση απουσίας των ανδρών .Αναμφισβήτητα  οι γυναίκες έπρεπε να ξέρουν να κεντούν ,να ράβουν ,να υφαίνουν ,να στρώνουν τραπέζι και βέβαια να δέχονται και να περιποιούνται φιλοξενούμενους στο αστικό τους σπίτι .Τη γνώμη τους δεν επιτρεπόταν να την κοινοποιούν σε πολύ κόσμο, αν δεν ήταν σύμφωνος ο άνδρας του σπιτιού .Και το ντύσιμο τους ήταν συγκεκριμένο ,οι ελεύθερες (ανύπαντρες) κάλυπταν με μαντίλι στις εξόδους ( δαντελένιο ,μεταξωτό , άσπρο ή σκούρο) κατά την περίπτωση .Αντίστοιχα καπέλο με βέλος ή χωρίς , πλατύ (όχι μπερέ) τόσο για προστασία από τον ήλιο αλλά και κακοκαιρία .Όλοι την προετοίμαζαν για σύζυγο ,μητέρα , οικοδέσποινα ,στολίδι του σπιτιού και πολύφερνη νύφη για τον γαμπρό της αρεσκείας του πατέρα  ώστε να δώσει λιγότερη προίκα .Για το πανεπιστήμιο η γυναίκα δεν μπορούσε να σκεφτεί . Επίσης η γνώση της μουσικής-πιάνο ,  άρπα ήταν αποδεκτή.

              Η αγρότισσα γυναίκα-η θέση της στην τοπική κοινωνία

Εξαρτημένη , υποταγμένη , χωρίς γνώμη , χωρίς “φωνή” .Μετρούσε μόνο για εργατικό δυναμικό . Στη “Φόνισσα” του Παπαδιαμάντη διαβάζουμε …” δούλα των γονιών μου και των αδελφών μου , μετά δούλα του άντρα μου και των παιδιών μου και τώρα των εγγονών μου…” Αυτή ήταν η διαδρομή της γυναίκας στην κατώτερη τάξη της κοινωνίας . Η μέρα της άρχιζε με δουλειά στους αγρούς αντίστοιχα με την εποχή θερισμός κ . ά , φροντίδα των παιδιών  , πλύσιμο ρούχων ,ζύμωμα ψωμιού,μαγείρεμα ,καθάρισμα ,συντήρηση σπιτιού , πλέξιμο ρούχων οικογένειας ,φροντίδα των γερόντων-πεθερικών, ανύπαντρων αδελφών της οικογένειας ,φροντίδα των ζώων-υποζύγια ,πρόβατα ,αγελάδες ,κότες ,που σίγουρα υπήρχαν σε κάθε σπίτι αγροτικό .Από την στιγμή που γεννιόταν μέχρι που θα πέθαινε απλά άλλαζε αφέντες ,στην αρχή ο πατέρας και τα αγόρια αδέλφια κι έπειτα ο σύζυγος και ο πεθερός .Η θέση της γυναίκας στην αγροτική κοινωνία την κρατούσε μακριά  από την εκπαίδευση ,τη μόρφωση και την καλλιέργεια .Η συμπεριφορά της , το ντύσιμο της , η διασκέδαση της και τα συναισθήματα της ήταν προκαθορισμένα .Η πολύωρη εργασία, βαριά ή ελαφριά, ήταν μια καθημερινότητα .Πάντα με μαντήλι για τον ήλιο αλλά και για να προστατευθεί από τα βλέμματα .(Στην Κέρκυρα άλλο ήταν για την παντρεμένη, άλλο για την αρραβωνιασμένη, για τη χήρα, για τη χαρά ή τη λύπη). Μακριές φούστες , ποδιά και βαμβακερές μπλούζες (σαν πουκάμισα), μάλλινες κάλτσες και μάλλινες ζακέτες συμπλήρωναν το καθημερινό ντύσιμο (εκτός από τη ανοιξιάτικη στολή που ήταν όμοια με αυτή των γιορτινών ημερών). Εκτός δουλειάς, η βόλτα της ήταν να πάει στην βρύση για νερό (τρόπος για να την δουν οι άντρες), τα πανηγύρια , η εκκλησία τις Κυριακές και τις μεγάλες γιορτές ή οι γάμοι των συγγενών που πάντα πήγαιναν οι άντρες, ενώ η γυναίκα μπορεί και να απουσίαζε, γιατί οι δουλειές ( τάισμα ζώων ,κλείσιμο των ζώων τη νύχτα ,άρμεγμα κ . λ . π)  ήταν καθημερινές, ανεξαρτήτως γιορτής .Τα συναισθήματα της έπρεπε να είναι περιορισμένα: να μην γελάει ,να μην φωνάζει για να μην προκαλεί ,να μην κλαίει γιατί θα κινούσε την περιέργεια ,να μην εκδηλώνει συμπάθεια ή θυμό γιατί θα προκαλούσε τα σχόλια .Οι άντρες του σπιτιού είχαν το δικαίωμα να τη δείρουν ,να τη κλωτσήσουν  ,να την κουρέψουν αν παραστρατούσε ,να την κλείσουν σε μοναστήρι ή και να την σκοτώσουν .

Εάν ερωτευόταν παρά την θέληση του πατέρα ή του αδελφού η ποινή ήταν στη διακριτική ευχέρεια των ανδρών της οικογένειας. Εάν είχε προγαμιαίες σχέσεις ή έμενε έγκυος είχε τις εξής λύσεις , ή να πάρει δηλητήριο και να φαρμακωθεί ,ή να κλεφτεί με τον αγαπημένο της (εάν ήταν πρόθυμος ,όχι υποχρεωμένος) ή να πάει σε μοναστήρι ή να σκοτωθεί .Ούτε να παραπονεθεί για κούραση ή για αδικία ,ούτε να διεκδικήσει τίποτα .

Τελικά , η θέση της γυναίκας ήταν υποβαθμισμένη είτε ήταν εύπορη είτε φτωχή .Σίγουρα η ταλαιπωρία της καθημερινότητας ήταν πολύ μεγαλύτερη στις φτωχές γυναίκες των χαμηλότερων τάξεων .Όμως η ψυχική και πνευματική υποβάθμιση ήταν μέγιστη για την γυναίκα γενικά .Παρατηρείται στις “Ηρωίδες” του Ξενόπουλου ,στις “Γυναίκες” του Κων/νου Θεοτόκη , στην “Αρετούσα” του Κορνάρου .Εάν η γυναίκα ξέφευγε από την κακή της μοίρα ήταν θέλημα της τύχης ή εξαίρεσης π . χ καλός πατέρας ή σύζυγος ή αστάθμητη συγκυρία στη ζωή της .Η επανάσταση από μέρους της γυναίκας δεν ήταν συχνά φαινόμενο αλλά πάντα της έδινε την επιθυμητή λύση .